SDG Talk 9 Team SDG Voices

Klimaatvluchteling is een term die we recent veel zien in het nieuws, maar deze wordt niet door iedereen met open armen ontvangen. De term is vaak wat te kort door de bocht, denken ook Milka Yemane en Bertram Zagema, de sprekers van de SDG Talk over vluchtelingen en klimaat van deze week. 

Na haar werk bij de COA (Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers), waar ze zich richtte op vraagstukken over migratie en integratie, heeft Milka Yemane samen met haar moeder de stichting Lemat opgericht. Hiermee proberen ze het  integratieproces van nieuwkomers (vooral Eritreeërs) te verbeteren, zowel aan de kant van de beleidsmakers als aan de kant van de nieuwkomers. Bertram Zagema, de andere spreker, is sinds 2003 werkzaam bij Oxfam Novib. De laatste 5 jaar werkt hij als beleidsadviseur op het gebied van klimaatverandering. 

Waar wetenschappers een aantal jaar geleden nog erg voorzichtig waren met het stellen dat natuurrampen in intensiteit toenemen als gevolg van klimaatverandering, neemt die voorzichtigheid de afgelopen jaren steeds meer af. Het is daardoor ook wel duidelijk dat dit een rol speelt in migratiestromen. Zo emigreerden er in 2019 drie keer meer mensen door natuurrampen dan door conflict. In sommige gevallen is het heel duidelijk dat migratie wordt veroorzaakt door klimaatverandering. Zo vertelt Bertram Zagema over de eilandengroep Kiribati die binnen enkele decennia van de kaart zal verdwijnen als gevolg van de stijging van de zeespiegel. In andere gevallen kan het verband tussen klimaatproblematiek en migratiestromen niet zo eenvoudig getrokken worden, omdat er veel andere mogelijke oorzaken voor deze migratie zijn. Milka Yemane, bijvoorbeeld, schrijft een rol toe aan multinationals: zij maken volop gebruik van lokale schaarse natuurlijke bronnen, waardoor deze alleen nog maar schaarser worden. En de opbrengsten hiervan komen (vaak) niet ten goede van de lokale bevolking.  Milka Yemane benoemt deze supply chain die weinig voordelig is voor veel ontwikkelingslanden. 

Ook werd gevraagd of conflict kan worden toegekend aan klimaatverandering. Bertram Zagema adviseerde hier voorzichtig mee te zijn. Al stelde hij wel dat het op lokaal niveau zeker een rol speelt. Zo is het welbekend dat de droogte in de Hoorn van Afrika leidt tot conflict. Mensen strijden hier om waterbronnen en roven regelmatig elkaars vee. Echter komt dit conflict ook door de gemakkelijke wapenvoorziening die de uitgebreide wapenhandel hier veroorzaakt.

Migratiestromen enkel en alleen toekennen aan klimaatverandering is vaak te simplistisch, maar het is goed dat de impact ervan wordt erkend. Het is vooral belangrijk om te zien hoe conflict, globale machtsverhoudingen en de invloed van multinationals allemaal een belangrijke rol spelen en vaak met elkaar interacteren. 

Marlinde Weener

Tjebbe Monasch

Paco Valks

Zoë Rouwhorst